خون بدن انسان‌ها حاوی 3 دسته سلولی یعنی گلبول‌های قرمز، گلبول‌های سفید و پلاکت‌ها است که هر کدام از این اجزا وظایف معینی را بر عهده دارند. در پی‌آرپی زخم، تمرکز ما روی پلاکت‌ها است که وظایفی مانند لخته کردن خون و کمک به بسته شدن آن در صورت ایجاد جراحت‌های پوستی دارند.
پلاکت‌ها کوچک و و بیضی شکل هستند و در فرآیندهای انعقادی شرکت می کنند. واژه اختصاری PRP به معنای پلاسمای غنی شده از پلاکت و مخفف عبارتPlasma Platelet Rich است.
زمانی که زخمی در بافت بدن ایجاد می شود، پلاکت‌های موجود در خون در آن قسمت عمل بازسازی بافت آسیب دیده را انجام می‌دهند. بنابراین اگر این امکان را ایجاد کنیم که در مواقع لازم از پلاکت‌های بیشتری بهره ببریم، می توانیم در خیلی از زمینه‌های پزشکی پیشرفت کنیم.
یکی از این روش‌ها PRP است که در این مقاله به آن می پردازیم.
هدف از پی‌آرپی زخم چیست؟
همانطور که اشاره کردیم، خون حاوی سلول‌های پلاکت است و این سلول‌ها هم قابلیت بازسازی بافت‌ها را دارند. در روش PRP مقدار پلاکتی که به کار می رود، 2 تا 4 برابر بیشتر از مقدار پلاکت موجود در خون است. بنابراین استفاده از این روش سرعت بهبودی و بازسازی زخم‌ها و بافت‌ها را ایجاد می کند.
به طور مثال زمانی که پوست انسان پیر می شود، برای بازسازی خود همان شیوه‌ای را به کار می برد که هنگام جراحت‌های پوستی عمل می کند. بنابراین در زمینه‌های جوانسازی پوست می توان از این روش استفاده کرد.
در محصولات پوستی جوانساز هم، عوامل بازسازی کننده پوست چه به صورت گیاهی و طبیعی، چه به صورت مصنوعی به کار رفته‌اند.
نحوه عملکرد پی‌آرپی
در روش پی‌آرپی زخم، از فرد بیمار مقدار 23 تا 26 میلی لیتر خون گرفته می شود و آن را در کیت پی‌آرپی به اندازه 2 یا 3 لوله قرار می دهند. سپس این لوله‌ها را در دستگاه سانترفیوژ می گذارند که در این مرحله پلاکت‌های خون از باقی اجزا جدا می شود و در کیت داخل لوله‌ها تجمع پیدا می کند؛ محصول تولید شده همان PRP است.
به شکل تخصصی‌تر، بعد از سانترفیوژ گلبول‌های قرمز به دلیل جرم بیشتر در پایین لوله جمع می شوند، گلبول‌های سفید روی آن را می گیرند و پلاکت‌ها به شکل لایه‌ای زرد رنگ در قسمت بالای لوله جمع می‌شوند.
باید این مورد را ذکر کنیم که جداسازی پلاکت‌ها از خون توسط یک کیت استریل شده و کاملا بسته انجام می‌شود یعنی امکان ورود هر گونه آلودگی از محیط خارج وجود ندارد. به همین دلیل می توانیم به این روش اعتماد کنیم.
حال این پلاکت‌های جدا شده را می توانیم برای کاربردهای متفاوت به کار ببریم. به طور مثال برای خاصیت جوانسازی پوست، آن را می توان به صورت تزریق یا مزوتراپی به پوست وارد کرد و اثربخشی سریع آن را مشاهده کرد. (حدود 30 دقیقه و بدون درد تاثیر خود را می گذارد.)
لازم به بیان این موضوع است که تمام مراحلی که توضیح داده شد، اعم از گرفتن خون از شخص بیمار، عمل سانترفیوژ و حتی تزریق پلاکت‌ها به بافت هدف، باید به دلیل حفظ شرایط بهداشتی در یک محیط انجام شود.
در انجام روش پی‌آرپی زخم باید به این موضوع توجه کرد که تشدید و غنی سازی پلاکت‌ها بعد از عمل سانترفیوژ شرایط خاص خود را دارد.
به طور مثال باید دقت کرد که پلاکت‌ها در این حین آسیب نبینند یا حتی اگر پلاکت‌ها بیش از حد غنی شوند، کارایی لازم را از دست می دهند؛ پس باید به میزان تعیین شده روی پلاکت‌ها غنی‌سازی انجام شود.
خون گرفته شده از فرد بیمار را بعد از فرآیند پی‌آرپی تحت شرایط مشخص و بهداشتی دوباره به بدنش وارد می‌کنند که توسط محصولات و تجهیزات قابل اطمینان تولید شده در بعضی شرکت‌های اتحادیه اروپا انجام می‌شود.
کاربردهای پی‌آرپی
شاید برای شما این سوال پیش بیاید که با وجود پلاکت‌های فراوان در خون ما، چه نیازی به روش پی‌آرپی زخم است؟ باید بگوییم پلاکت‌هایی که توسط خون به بافت آسیب دیده می رسند، در حد ترمیم آن کارایی دارند و به اندازه جوانسازی یا بازسازی پوست پیر تحریک نمی شوند. بنابراین در این مواقع از روش پی‌آرپی استفاده می‌کنیم که خیلی کارآمد است.
به طور مثال کاربرد این روش در بخش‌های زیبایی دندان مثل ایمپلنت، ارتوپدی و ترمیم زخم‌هایی که دیر بهبود می یابند، اثبات شده است.
همینطور از پی‌آرپی برای تهیه ماسک‌های جوانساز و بازسازی قسمت‌هایی از بدن مثل صورت، گردن، دست‌ها، بازوها و پاها و در مزوتراپی استفاده می شود.
برخی از کاربردهای دیگر PRP
- برای بهبود سریع‌تر عوارض ایجاد شده از لیزر یا لایه برداری پوست از پی‌آرپی زخم استفاده می کنیم.
- پوستی که سال‌ها توسط اشعه UV تخریب شده است و چروک افتاده را می توان توسط این روش دوباره شفاف و انعطاف پذیر کرد.
- برای ترک‌ها و آسیب‌هایی که در طولانی مدت بهبود می یابند، این روش مناسب است.
- افرادی که ریزش موی شدید دارند، توسط این روش می توانند مشکل خود را کنترل کنند.
همانطور که گفته شد، پی‌آرپی را می توان از طریق ماسک جوانساز، تزریق، مزوتراپی یا اضافه کردن به کرم‌های پوستی استفاده کرد. البته کاربرد این روش تنها در بحث جوانسازی نیست، بلکه در بحث پی‌آرپی زخم، بهبود زخم و زخم‌های باز هم کاربرد دارد.
یکی دیگر از کاربردهای این روش، پی‌آرپی سوختگی است که محققان باید در این زمینه تحقیقات و آزمایشات بیشتری انجام بدهند. به دلیل ترمیم زخم‌های سوختگی در طولانی مدت، امید داریم که این روش هم در بهبود سوختگی‌ها موثر واقع شود.
در هر مرتبه سانترفیوژ تقریبا 8 میلی لیتر پی‌آرپی به دست می آید که برای یکبار استفاده برای جوانسازی یا ترمیم زخم‌های ایجاد شده روی صورت، گردن، دست‌ها و پاها مناسب است.
همانطور که گفته شد، بلافاصله بعد از استفاده اثر این روش قابل مشاهده خواهد بود و پس از 3 یا 4 بار مصرف (یک دوره درمان کامل) هم یک اثر دائمی ایجاد می شود. این تعداد دفعات مصرف باید هر 15 روز یکبار انجام شوند و اثر دائمی آن تقریبا تا یک سال باقی می ماند.
بعد از یک سال در صورت تمایل می توانید دوباره یک دوره درمان کامل را بگذرانید.
عوارض پی‌آرپی
در روش درمان پی‌آرپی زخم به دلیل اینکه از خون گرفته شده از خود شخص برای بحث‌های درمانی استفاده می شود، بنابراین عوارض یا جوانب خطرناکی ندارد.
همچنین افراد در حین انجام تمام مراحل PRP گرفتن و تزریق آن به شخص، در یک مکان هستند، پس امکان ورود آلودگی‌ها و عفونت‌ها از محیط بیرون وجود ندارد و احتمال به وجود آمدن اثری نامطلوب کم است.
البته باید به این نکته اشاره کرد که این روش درمانی برای افرادی که به سرطان مبتلا هستند یا پلاکت ناکافی در خون خود دارند، مناسب نیست.
اگر بخواهیم از لحاظ ایجاد درد هم این روش را بررسی کنیم، باید بگوییم روش دردناکی نیست؛ یعنی استفاده از این پلاکت‌ها به شکل ماسک که دردی ندارد، به صورت تزریق هم احساس دردی ایجاد نمی شود.
در روش مزوتراپی به دلیل تزریق پلاکت‌ها تقریبا 5/1 میلی متر زیر پوست، باز درد آنچنانی احساس نمی شود. اگر درد این روش بیشتر شود هم می توان از کرم‌های بی حس کننده استفاده کرد.
کلام آخر
شاید در نگاه اول اینطور به نظر برسد که استفاده از خون خود فرد برای ترمیم جراحت‌ها و حتی مباحث زیبایی و جوانسازی او کمی غیرممکن یا دور از دسترس است، اما همه این موارد در قالب روش درمانی پی‌آرپی زخم در سراسر دنیا انجام می شود.
اگر شما هم در موارد پارگی تاندون، جوانسازی پوستتان یا ترمیم سایر زخم‌های خود به دنبال روشی متفاوت‌تر با درد کمتر هستید، امیدواریم این مقاله به شما اطلاعات لازم را داده است.
منابع: https://www.woundsource.com/blog/wound-healing-platelet-rich-plasma
https://www.hss.edu/condition-list_prp-injections.asp
بدون دیدگاه