چگونه از ایجاد زخم دیابتی پیشگیری کنیم

کنترل قند خون:

یکی از مهم ترین اقدامات در درمان زخم دیابتی، کنترل قند خون است. در این راستا قند خون باید زیر نظر متخصص تنظیم شود.

گزینه های درمان جراحی:

اکثر زخم های غیر عفونی را می توان بدون مداخله جراحی درمان کرد. اگر با وجود تمام روش‌های غیرجراحی، زخم خوب نشد، نیاز به درمان جراحی است. درمان جراحی شامل برداشتن قسمت‌های استخوانی عفونی یا آن‌هایی است که باعث شکست در بهبود زخم می‌شوند، اصلاح بدشکلی‌ها، بستن زخم‌ها با استفاده از ضایعات پوستی و در صورت لزوم جراحی عروقی.

عوامل موثر بر بهبود:

بهبود زخم به عوامل مختلفی بستگی دارد. به عنوان مثال، اندازه، عمق، محل زخم، وجود تورم و انسداد عروق، فشار روی آن، وضعیت قند خون و کیفیت مراقبت از زخم عواملی هستند که بر سرعت بهبود زخم تأثیر می‌گذارند. زخم ممکن است هفته ها یا ماه ها طول بکشد تا بهبود یابد.

بهبود زخم در بیماری های عروقی:

نیمی از زخم های پا در بیماران دیابتی دارای انسداد عروقی با درجات مختلف است. به طور کلی زخم بدون اصلاح انسداد عروقی بهبود نمی یابد. به همین دلیل، هنگامی که یک دیابتی زخم یا عفونت پا دارد، اولین کاری که باید انجام دهید این است که بررسی کنید که آیا عروق باز هستند یا خیر. رگ باز به این معنی است که وریدهای بین قلب و زخم باز هستند. به همین دلیل ارزیابی عروق با معاینه نبض، داپلر، سونوگرافی داپلر رنگی که عمدتاً به صورت سرپایی انجام می شود، ضروری است. اگر مشکلی در سیاهرگ ها تشخیص داده نشد، درمان زخم و عفونت ادامه می یابد. اگر در نتیجه این ارزیابی ها یافته ای به نفع بیماری عروقی تشخیص داده شود، آنژیوگرافی توموگرافی کامپیوتری، آنژیوگرافی رزونانس مغناطیسی یا آنژیوگرافی کلاسیک انجام می شود تا با در نظر گرفتن کلیه بیمار، محل، سطح و درجه بیماری عروقی بهتر ارزیابی شود. در مرحله بعد، برای درمان انسداد عروقی برنامه ریزی می شود.

در صورت وجود انسداد عروقی، قبل از اصلاح این وضعیت نباید انگشتان و پاها را برید و به هیچ وجه در زخم ها مداخله نکرد. گاهی اوقات عفونت بسیار پیشرفته ای در پا ایجاد می شود و عفونت بیمار و پا را تهدید می کند. این یک وضعیت اورژانسی است و در چنین مواردی ابتدا تمام بافت‌های غیر زنده برداشته می‌شوند، آبسه‌ها تخلیه می‌شوند و بعداً درمان‌های عروقی انجام می‌شود. اگر چنین شرایطی وجود نداشته باشد، ابتدا باید درمان های مربوط به گرفتگی رگ ها انجام شود.

بهبود زخم بدون اصلاح بیماری عروقی یا جریان خون در پا امکان پذیر نیست. از سوی دیگر، بخش قابل توجهی از بیماران با روش هایی مانند پانسمان زخم، مداخلات جزئی جراحی، درمان های دارویی مختلف یا اکسیژن درمانی هایپرباریک زمان خود را از دست می دهند. هیچ یک از این روش‌ها برتر از درمان‌های اندوواسکولار انجام شده تحت بای‌پس یا آنژیو که جریان خون را در پا افزایش می ‌دهند، اثبات نشده است. به همین دلیل لازم است ابتدا بیماری عروقی بیماران دیابتی مبتلا به بیماری عروقی درمان شود. 

اولین قدم در درمان گرفتگی عروق، بازکردن رگ های مسدود شده با بالون یا استنت است که یکی از روش های درمان اندوواسکولار می باشد. روش های درمان اندوواسکولار کاربردهای درمانی هستند که می توانند تحت بی حسی موضعی انجام شوند و با باز کردن رگ های مسدود شده جریان خون را به زخم افزایش دهند. ابتدا آنژیوگرافی گرفته می شود و محل رگ های مسدود شده مشخص می شود و سپس با سیم و کاتترهای مخصوص رگ های مسدود شده عبور داده می شود و به عروق باز یا نسبتاً کم تر بیمار در زیر رگ های مسدود می رسد. پس از آن یک کاتتر بالونی روی این سیم پیشروی کرده و بالون را در ناحیه مسدود شده باد کرده و رگ باز می شود. 

چگونه می توان از ایجاد زخم دیابتی جلوگیری کرد؟

پیشگیری از تشکیل زخم بسیار موثرتر و ارزان تر از آنچه که پس از ایجاد زخم در بیماران دیابتی می توان انجام داد است. اگر بیمار در معرض خطر ایجاد زخم باشد، روش پیشگیری را می توان با توجه به خطر تعیین کرد. عوامل خطر اصلی برای ایجاد زخم عبارتند از:

• داشتن نوروپاتی
• داشتن انسداد عروقی
• داشتن بدشکلی در پا
• پوشیدن کفش های نامناسب
• قند خون کنترل نشده

پوشیدن کفش و جوراب مناسب اولین قدم برای کاهش خطر ایجاد زخم است. از طرفی شرایطی که از نظر بیماری های عروقی و بهبود زخم در خطر هستند مانند قند خون بالا، مصرف سیگار و الکل و کلسترول بالا باید درمان شوند. از طرفی معاینه منظم پا توسط بیمار در فواصل زمانی مشخص در تشخیص زودهنگام زخم بسیار مهم است. بیماران باید روزانه پاهای خود را از نظر ترک، زخم، قرمزی و تجمع آب بررسی کنند، به خصوص انگشتان پا و کف پا. قرار دادن آینه روی زمین ممکن است برای ارزیابی کف پا مفید باشد. هر مشکل شناسایی شده، حتی اگر ساده به نظر برسد، باید به متخصص نشان داده شود.